Na evidenciji centara za socijalni rad širom Srbije nalazi se oko 180.000 dece i mladih, što u statističkom prevodu znači da je država „treći roditelj” svakom sedmom detetu u našoj zemlji. Među njima je najviše dece koja dobijaju novčanu socijalnu pomoć, slede deca čije se mame i tate spore oko roditeljstva, deca sa problemima u ponašanju, oni koji su žrtve nasilja i zanemarivanja, kao i deca sa smetnjama u razvoju. Iako se broj mališana u našoj zemlji smanjuje iz godine u godinu, broj dece o kojoj sistem socijalne zaštite vodi računa kontinuirano je rastao do 2019. godine, odnosno početka pandemije virusa korona, kada je došlo do njegove stagnacije. U ovom trenutku, na evidenciji centara za socijalni rad nalazi se i 6.000 dece na hraniteljstvu, oko 900 mališana koji odrastaju u domovima, a brojevi govore da je tokom protekle godine evidentirano i 3.600 dece koja su počinila neko krivično delo, istaknuto je na jučerašnjoj tribini „Kolika je moć socijalnog rada u zastupanju dece i mladih” Komore socijalne zaštite i Udruženja stručnih radnika socijalne zaštite Srbije, održanoj povodom Međunarodnog dana socijalnog rada.
Direktorka Komore socijalne zaštite Sandra Perić upozorila je da je tokom 2021. godine centrima za socijalni rad prijavljeno oko 8.000 slučajeva nasilja nad decom – iako je emocionalno zlostavljanje najčešći vid nasilja, raste broj zanemarene dece, ali i maloletnih žrtava dečjih brakova, prisilnog rada, kao i trgovine ljudima.
„Mora se imati na umu da su u slučaju porodičnog nasilja deca uvek njegove žrtve, bez obzira na to da li imaju modrice na telu ili su „samo” svedoci roditeljske agresije, jer oni znaju šta znače suze na majčinom licu, šta znače krici iz susedne sobe ili polomljeno posuđe u kuhinji. Mi često čujemo frazu „koji to roditelj ne voli svoje dete”, ali još češće viđamo decu na čijim telima roditelji gase cigarete i mališane koji su postali žrtve fizičkog ili seksualnog nasilja. Nažalost, ova deca su žrtve i tzv. sekundarne viktimizacije od strane medija, jer se neretko dešava da sredstva javnog informisanja na senzacionalistički način izveštavaju o maloletnim žrtvama nasilja ili silovanja, pa drugovi te dece saznaju sve detalje porodične drame, a ti tekstovi zauvek ostaju na internetu”, upozorila je Sandra Perić.
Mirjana Novakov, v. d. direktora Centra za porodični smeštaj i usvojenje, istakla je da oko 6.000 mališana odrasta u oko 4.500 hraniteljskih porodica u Srbiji, a statistika govori da trećinu svih hranitelja čine bake i deke koji su preuzeli brigu o unucima, jer roditelji nisu u mogućnosti da ih odgajaju. Osim toga, četvrtina svih hranitelja brine o deci sa smetnjama u razvoju koji zahtevaju brigu i pažnju 24 časa dnevno, bez odmora i pauze.
„Iako se u javnosti često čuje da se deca oduzimaju biološkoj porodici zbog siromaštva, nikada materijalna oskudica sama po sebi nije razlog za oduzimanje deteta od roditelja i njihov smeštaj u hraniteljsku porodicu. Najčešći razlog jeste fizičko ili seksualno zlostavljanje mališana, napuštanje deteta još u porodilištu, odnosno fizička ili mentalna bolest roditelja – brojke, nažalost, govore da raste broj zavisnika od psihoaktivnih supstanci. Iako smo mi veoma ponosni na proces deinstitucionalizacije, u ovom momentu između 800 i 900 dece odrasta u ustanovama socijalne zaštite, a Srbiji nedostaje između 350 i 600 hraniteljskih porodica”, zaključila je Mirjana Novakov.
Specijalni pedagog Nada Šarac iz Udruženja stručnih radnika socijalne zaštite, ocenila je da se sistem suočava sa nizom teškoća kada je u pitanju rešavanje problema dece u sukobu sa zakonom, upozoravajući da je tokom 2022. godine evidentirano 3.600 dece koja su počinila neko krivično delo.
„U posebno osetljivom položaju nalaze se krivično neodgovorna deca mlađa od 14 godina, ali i maloletnici koji pored problema u ponašanju imaju i druge probleme sa mentalnim zdravljem. Vaspitni nalozi su se pokazali kao najbolja reakcija na delinkventno ponašanje dece i mladih, a krupan napredak na tom planu načinjen je poslednjih godina – preko 50 opština u Srbiji radi na unapređenju sistema vaspitnih naloga i uvođenju restorativne pravde”, zaključuje Nada Šarac.
Katarina Đorđević
Izvor: Politika
