U ovoj po svemu neuobičajenoj i do kraja neizvesnoj školskoj godini u kojoj deo preduniverzitetskog sistema mesecima nije redovno funkcionisao, nastava je bila i potpuno obustavljena, a u nekim školama se i dalje užurbano nadoknađuje da bi se realizovalo bar dve trećine planiranih časova, uslovi za regularno održavanje brojnih takmičenja ostali su nedostižni. Kriza i protesti koji su uzdrmali prosvetni sistem još zimus su izbrisali pojedina takmičenja iz zvaničnog kalendara Ministarstva prosvete, dok su mnoga prvobitno bila odložena u nadi da će se brzo razrešiti haotična situacija u kojoj su neke škole radile, a neke ne. Normalizacija je potrajala toliko da, naposletku, do kraja nastavnog dela ove turbulentne školske godine nisu nestali razlozi za bojazan mnogih stručnih društava da ukoliko takmičenja održe, uprkos upitnim okolnostima u kojima učenici u svim školama nisu ni prešli isto gradivo, konkurencija ne bi bila fer, rezultati bi bili nepravični, a žalbe učesnika opravdane.
U opštem metežu koji je predugo trajao, a u kome su neki učenici neometano savladavali gradivo predviđeno programom i planom nastave i učenja, neki imali skraćene časove, ali ne i dodatne, dok su neki više nedelja bili na prinudnom raspustu, ova školska godina ostade bez najvažnijih i najmasovnijih takmičenja koja inače, kada su okolnosti regularne i redovne, okupljaju najveći broj učenika.
Takmičenja nisu organizovali: Društvo za srpski jezik i književnost Srbije, Društvo matematičara Srbije, Društvo fizičara Srbije, Srpsko geografsko društvo, Društvo za strane jezike Srbije, Srpsko biološko društvo, Srpsko hemijsko društvo, Društvo istoričara Srbije „Stojan Novaković”… To su nadmetanja koja počinju od školskog, pa se realizuju na opštinskom, regionalnom i na kraju na republičkom nivou.
Dok recimo Vukova diploma ne donosi nijedan bod više na upisu u srednje škole rezultati sa takmičenja donose osmacima dodatne poene. Maturantima srednjih škola izvanredni rezultati na takmičenjima donose čak i direktnu prohodnost za upis na fakultete, oslobađaju ih polaganja prijemnog ispita, međutim u ovom trenutku se ne zna ni kada će biti prijemni ispiti, ni da li će ih na nekim fakultetima biti, jer kraj krize u visokom obrazovanju još nije na vidiku, a ni objavljivanje konkursa nije moguće pre nego što vlada odobri budžetske kvote.
Nedavno objavljen izmenjeni Pravilnik o upisu učenika u srednju školu potvrđuje da će se i sada primenjivati odredba koja je važila u doba pandemije virusa korona, kada takođe nisu realizovana sva predviđena takmičenja za osnovce. Ona podrazumeva – da se osmacima, izuzetno, kada nije bilo moguće da se održe takmičenja, dodeljuju dodatni bodovi na osnovu uspeha koji su ostvarili u prethodnoj školskoj godini, to jest kada su bili sedmi razred.
Pravila nalažu da se pobednicima međunarodnih takmičenja koja su navedena u zvaničnom kalendaru Ministarstva prosvete dodeljuje 12 poena za osvojenu prvo mesto, deset za drugo i osam za treće, a da se za uspeh na republičkom takmičenju prvoplasirani nagrađuju sa dodatnih šest bodova, drugoplasirani sa četiri, a trećeplasirani sa dva poena.
Kada je učenik osvojio više nagrada na takmičenjima iz jednog predmeta u obzir se uzima jedan najbolje ostvareni rezultat, odnosno najveći broj bodova, a ukoliko je zavredeo više nagrada, iz najviše dva predmeta, ostvareni rezultati mu se sabiraju, propisano je pravilnikom. Redosled kandidata za upis u srednje škole utvrđuje se na osnovu uspeha na završnom ispitu, opšteg uspeha od šestog do osmog razreda osmoletke i rezultata koje su učenici postigli na takmičenjima, a u školama i odeljenjima specijalizovanim za darovite đake računaju se i poeni sa prijemnog ispita koji je neophodno položiti da bi đak uopšte mogao da konkuriše za mesto.
U konkurenciji talentovanih učenika koji se znanjem bore da zauzmu klupe specijalizovanih odeljenja kao što su gimnazijska za matematiku, fiziku, filološka, za istoriju i geografiju, biologiju i hemiju, uspeh sa određenih republičkih takmičenja znači još više. Na primer, za upis u Matematičku gimnaziju od značaja je Državno takmičenje učenika osnovnih škola iz matematike koje organizuje Društvo matematičara Srbije, a kandidatu koji je osvojio prvo mesto donosi 120 bodova, za drugo mesto 100, za treće 80 poena. Ili, recimo, za upis u specijalizovano odeljenje za istoriju i geografiju, od značaja su: takmičenje u poznavanju opšte i nacionalne geografije u organizaciji Srpskog geografskog društva, kao i takmičenje u poznavanju opšte i nacionalne istorije koje sprovodi društvo istoričara Srbije „Stojan Novaković”. Kada veći broj kandidata od broja predviđenog za upis u školi ostvari isti broj poena – prednost u rangiranju do broja predviđenog za upis ima učenik koji je nosilac Vukove diplome, zatim onaj koji je osvojio više bodova po osnovu takmičenja, i na kraju onaj koji je postigao veći skor na završnom ispitu.
– Pošto nije bilo takmičenja važiće rezultati iz sedmog razreda. Međutim, ovde su kod nas protumačili da će i novčane nagrade koje daje Skupština grada sledovati na osnovu rezultata od prošle godine, što se naravno neće desiti, jer su to već dobili – ukazuje Radivoje Stojković, direktor Gimnazije „Jovan Jovanović Zmaj” u Novom Sadu.
Mirjana Katić, direktorka Matematičke gimnazije, podseća da su i u doba pandemije kovida 19 takmičenja iz matematike održana, a da u ovoj školskoj godini nisu.
– Bilo je tu, po meni, raznih nelogičnosti. Nije održano takmičenje iz matematike, a, recimo, održano je državno iz astronomije, i onda je moje pitanje sledeće godine kada se budu dodeljivale stipendije šta ćemo? Nije jasno, a važno je da se zna zbog dece, po kojim će kriterijumima dobijati stipendije. Isto, zbog sveukupne situacije nećemo ove godine održati Kup Matematičke gimnazije. Vagali smo do poslednjeg momenta, ali na kraju smo obavestili i naše saradnike iz sveta da ove godine tog takmičenja neće biti. Na svim međunarodnim takmičenjima koja smo planirali, realizovali smo učešće, tako da, što se nas tiče, na svetskoj sceni bi i ove godine postigli maksimalne rezultate – zaključuje Katićeva.
Upitni kriterijumi za dodeljivanje stipendija za nadarene
Koliko je ove godine otkazano takmičenja i smotri učenika osnovnih škola i koja su to nadmetanja za koja će se bodovi za upis u srednju školu malim maturantima dodeljivati na osnovu takmičarskih uspeha koje su postigli u sedmom razredu, pitali smo nadležne u Ministarstvu prosvete. Nisu odgovorili. To što brojna takmičenja nisu održana, dovodi u pitanje i kriterijume za dodeljivanje stipendija za nadarene učenike za narednu školsku 2025/26. godinu, ali iz prosvetnog vrha, na naš upit, nisu precizirali ni da li će i na koji način ti kriterijumi biti promenjeni. „Biće tu problema oko stipendija, moraće da se menjaju pravilnici”, potvrdo je našu dilemu Radivoje Stojković, direktor Gimnazije „Jovan Jovanović Zmaj” u Novom Sadu.
Upitno je i da li će broj takmičara generacije ove godine biti drastično manji, pa i na platformi „Takmičari generacije”, jer su i za ova priznanja koja dodeljuje država pravila za nagrađivanje utemeljena na postignućima takmičara u osmom razredu, a najvažnija i najmasovnija takmičenja su ove godine otkazana. Prosvetna vlast nije odgovorila ni na naš upit da li će se i za takmičare generacije menjati kriterijumi nagrađivanja.
Izvor: Politika.rs
